1. Сәлемдесу/Приветствие
|
Выражения речевого этикета |
Перевод |
Ситуация употребления и комментарии |
|
Сәлеметсің бе! |
Здравствуй! |
Наиболее употребительное |
|
Қайырлы күн! |
Добрый день! |
1. Употребляется в значении «Здравствуйте» при встрече в дневное время, но несколько реже. |
|
Қайырлы таң! |
Доброе утро! |
Употребляется при встрече в утреннее время. |
|
Қайырлы кеш! Кеш жарық! |
Добрый вечер! |
При встрече в вечернее время. |
|
Сәлем! |
Привет! |
Непринужденное, широко распространненное приветствие среди молодежи |
Запомните! Это важно! В казахском языке частью речевого этикета является форма вежливого обращения. Эта форма говорит не только о культуре поведения, но и о воспитании языкового сознания.
Сәлеметсiң бе? Сәлеметсiз бе?
Амансың ба? Амансыз ба?
Қал қалай? Қалыңыз қалай?
Қалдарың қалай? Қалдарыңыз қалай?
Қал-жағдайың қалай? Қал-жағдайыңыз қалай?
Обратите внимание! Это интересно! В казахском речевом этикете существует мужская форма приветствия, обычно употребляемая по отношению к старшему по возрасту: Ассалаумағалейкүм! Уағалейкүмассалам!
Выражения, употребляющиеся вслед за приветствием
При общении часто задаются общие вопросы: о делах, обстоятельствах и состоянии собеседника. Добейтесь четкого и плавного произношения этих фраз.
|
Выражения речевого этикета |
Перевод |
Комментарии |
|
Сізді көргеніме өте қуаныштымын! Сізді көргенім қандай жақсы болды! |
Очень рад(а) вас видеть! Как хорошо, что я вас увидел(а)! |
Выражение радости при встрече |
|
Қалың(ыз) қалай? Жұмысың(ыз) қалай? Отбасың(ыз) қалай? |
Как дела? Как работа? Как семья? |
Широко распространенное осведомление о жизни при приветствии |
|
Денсаулығың(ыз) қалай? Көңіл-күйің(із) қалай? |
Как здоровье? Как настроение? |
Осведомление о здоровье при приветствии, адресованное человеку, который болел, болен, или пожилому, старому. |
|
Не жаңалық бар? Қалай жүріп жатырсың? |
Какие новости? Как идут дела? |
Дружеское, непринужденное осведомление о жизни, адресованное хорошо знакомым людям, друзьям. |
Ответы на осведомление о жизни, здоровье,делах
|
Выражения речевого этикета |
Перевод |
Комментарии |
|
Жақсы. Рақмет, жақсы. Өте жақсы. Тамаша. Жаман емес. Бір қалыпты. Шүкір. Құдайға шүкір. Бәрі бұрынғыша. Айтарлық ештеңе жоқ. Ешқандай жаңалық жоқ. Өзің қалайсың? Өзіңіз қалайсыз? Өзің(із) ше? |
Хорошо. Спасибо, хорошо. Очень хорошо. Прекрасно. Не плохо. Нормально. Слава богу. Все по-старому. Ничего существенного. Никаких новостей нет. Как сам? Как сами? А ты/вы как? |
Наиболее употребительные |
2. Қоштасу/Прощание
|
Выражения речевого этикета |
Перевод |
Комментарии |
|
Сау бол(ыңыз)! |
До свидания! |
Наиболее употребительные |
|
Қош-сау бол(ыңыз)! |
Прощай(те)! |
|
|
Аман бол(ыңыз)! |
Будь(те) здоров(ы)! |
|
|
Көріскенше! |
Пока (увидимся)! |
|
|
Кездескенше! |
До встречи! |
3. Сөйлеп жаттығамыз/Учимся говорить.
1) - Сәлеметсің бе, Аманжол?
- Сәлеметсің бе, Әлия?
- Қалың қалай?
- Жаман емес. Рақмет!
- Сау бол!
- Қош-сау бол!
***
2) - Сәлеметсіз бе, Гүлжан?
- Сәлеметсіз бе, Сымбат?
- Қал-жағдайыңыз қалай?
- Құдайға шүкір. Сіздің денсаулығыңыз қалай?
- Рақмет, жаман емес.
- Қош-сау болыңыз, Сымбат!
- Кездескенше!
***
3) - Қайырлы күн, Света!
- ____________________, Марат!
- Сізді көргеніме өте қуаныштымын!
- Мен де. ____________________?
- Тамаша! Өзіңіз ше?
- ____________________
- Сау болыңыз!
- ____________________!
***
4) - ____________________, Арман!
- Кеш жарық, Андрей!
- ____________________?
- Рақмет, өте жақсы. Өзің қалайсың?
- ____________________! Не жаңалық бар?
- Айтарлық ештеңе жоқ.
- Жарайды, сау бол!
- Көріскенше!
4. Фонетика. Қазақ әлiпбиi/Казахский алфавит
Аа Дд Йй Ңң Тт Һһ Ыы
Әә Ее Кк Оо Уу Цц Ii
Бб Ёё Ққ Өө Ұұ Чч ь
Вв Жж Лл Пп Үү Шш Ээ
Гг Зз Мм Рр Фф Щщ Юю
Ғғ Ии Нн Сс Хх ъ Яя
Қазақ тіліне тән дыбыстар/Специфические звуки казахского языка:
Әә– мягкий гласный звук: әже, әке, сәлем, жәрдем, тәуелсіз;
Өө– мягкий гласный звук: өмір, өлең, өз, көру, төрт, бөлме;
Іі– мягкий гласный звук: іні, білім, тіл, кілт, сәлеметсіз, көріскенше, көңіл-күй;
Ұұ – твердый гласный звук: ұл, ұзын, ұн, құлын, жұмыс, тұрмыс;
Үү– мягкий гласный звук:үй, үміт, күн, түн, шүкір, дүкен, түсіну;
Ғғ– звонкий согласный звук: ғалым, ғимарат, жағдай, баға, сағат, тоғыз;
Ққ – глухой согласный звук:қазақ, қалпақ, рақмет, тарақ, бастық, сабақ;
ң – сонорный согласный звук: алаң, таң, ертең, жаңалық, қаңтар;
һ – глухой согласный звук: қаһар, қаһарман, шаһар, жиһаз, гауһар, айдаһар.
5. Жіктеу есімдіктері (личные местоимения): мен, сен, сіз, ол.
6. Үй тапсырмасы/Домашнее задание
1) Сәлемдесу, қоштасу сөз орамдарын екі бағанаға бөліп, жазыңыз.
По столбцам распределите формы приветствия и прощания.
Сау бол! Кездескенше! Қал-жағдайың қалай? Сәлем! Сәлеметсіз бе? Қайырлы күн! Қайырлы кеш! Қайырлы таң! Кайырлы күн! Амансыз ба? Сау болыңыз! Сау болыңдар! Көріскенше!
2) Ерлердің құрбы-құрдастарымен, өзінен жасы үлкен және қариямен амандасу сөз орамдарын жазыңыз.
Напишите формы приветствия с ровесниками, с людьми старшего возраста и со старцем.
